Chinese voedingsleer

Waarom Chinese voedingsleer? Gaan we nu echt met stokjes eten?
Nou nee, dat is zeker niet de bedoeling!

Traditionele Chinese geneeskunde (TCM) is duizenden jaren oud en is door de eeuwen heen weinig veranderd. Het basisconcept is dat een vitale levenskracht, Qi genaamd, door het lichaam stroomt. Elke onbalans met Qi kan ziekte veroorzaken. Deze onbalans wordt meestal veroorzaakt door een verandering in de twee krachten van de Qi. Ze zijn elkaars tegendeel en elkaars complement. Ze worden Yin en Yang genoemd. Extremen in Yin of Yang kunnen ziektes veroorzaken. Een onbalans van Yin en Yang kan optreden door bijvoorbeeld het eten van een overvloed aan Yin verkoelend voedsel zoals raw food. Raw food is erg verkoelend en de milt houdt daar niet van. Als de milt te koud wordt, dan kun je o.a. diarree krijgen, vocht vasthouden, overgewicht krijgen of zeer vermoeid worden.

Voeding is een belangrijke pijler in de TCM om de balans in de Qi weer terug te brengen, maar vooral om preventief een onbalans te voorkomen. Dankzij de holistische kijk op lichaam, geest en ziel krijg je een goed energetisch overzicht van mogelijke onevenwichtigheden bij mensen.
In de TCM-voedingsleer kijken we vooral naar de milt, die is verantwoordelijk voor de hele spijsvertering. Je darmen zijn je krachtkern voor gezondheid en geluk en die worden aangestuurd door de milt. Wanneer de milt als een goed onderhouden motor loopt, voel je je goed en energiek. Wanneer je het basisonderhoud voor je milt niet hebt gedaan, krijgt je een motorproblemen en voel je je onwel. Je voedselkeuzes kunnen je milt beschadigen.

Om beter te begrijpen waarom volgens de TCM voeding voor je milt belangrijk is, gaan we in de opleiding kijken welke functies ze heeft, en hoe we de milt kunt versterken. 

De Chinese anamnese

De TCM geeft nauwkeurige informatie over heersende onevenwichtigheden in het organisme en over het doelgerichte gebruik van voedingsmiddelen om het organisme snel weer in balans te brengen. In de TCM wordt gewerkt met een anamnese.
De anamnese is heel individueel. Vooral het herkennen van veel klachten geeft houvast over hoe we voeding in kunnen zetten. Via de anamnese gaan we kijken hoe het met de Qi gaat (levenskracht, vitaliteit, energie), en naar de balans in de organen: is het daar te koud, te warm, te nat, te droog, is het bloed op orde? 

Hieronder een paar voorbeelden:

Basis van de Chinese geneeswijzen: Yin & Yang en Bloed

Daar gaan we zeker op in, maar niet te ver. De aandacht in deze opleiding gaat voornamelijk uit naar voeding en hoe we daar praktisch mee om kunnen gaan.

Herkennen van een gezonde spijsvertering

Hoe weet je dat je spijsvertering gezond is? Waar kijkt de TCM o.a. naar:

De 5 smaken

Er zijn 5 smaken die allemaal een andere werking hebben in het lichaam: zoet, scherp, zout, zuur en bitter. Elke smaak heeft een werking op een orgaan, deze kan voedend werken of een orgaan belasten. De lever vindt een beetje zuur wel lekker, maar de maag kan bij een te veel daarvan last krijgen. Is elke dag citroensap drinken dan aan te raden?

De thermische werking

Geheel anders dan de westerse voedingsleer werkt de TCM met de thermische werking van voedsel. Voeding kan koud, verfrissen, neutraal, warm of verhittend zijn. Deze eigenschappen hebben invloed op onze organen. Door het thermische effect van de afzonderlijke voedingsmiddelen te kennen, kunnen ze therapeutisch worden gebruikt in de dagelijkse keuken. Gember is warm en als een van je organen oververhit is, dan is de moderne trend van gemberthee drinken wellicht toch niet zo handig.

De energetische werking

De TCM telt geen calorieën! Die kijkt hoe voeding in het lichaam werkt, wat oorzaak en gevolg is. We leren te voelen wat onze voeding met ons doet (en dat is niet voor iedereen hetzelfde!). De TCM analyseert het eten niet in een laboratorium. De kwaliteit van voeding, het bewaren daarvan en de bereiding spelen een centrale rol. Rauwkost bevat geen calorieën, maar waarom worden sommige mensen er dan toch dik van?

Verteerbaarheid van voeding

Al is je voeding nog zo goed, als het niet verteerbaar gemaakt wordt, neem je het niet op.
De milt speelt een centrale rol volgens de TCM bij een goede vertering. Gerichte voeding en de juiste bereidingswijzen hebben een positieve invloed op de milt.
Alleen voedingsmiddelen die volledig worden verteerd (d.w.z. geabsorbeerd, gemetaboliseerd) en waarvan de resten volledig uitgescheiden worden, geven ons energie, gezondheid en welzijn en houden het lichaam gezond en schoon.
In China sturen artsen hun patiënten naar het ziekenhuis als ze te koude voeten hebben. Wat heeft de milt daarmee te maken?

Pathogene factoren

Het klimaat, de emoties en omstandigheden van buitenaf hebben invloed op onze gezondheid. Wat kunnen we doen om ons daartegen te beschermen, hoe verhogen we onze weerstand vanuit het TCM-standpunt?

Leeftijd, constitutie, conditie

We zijn allemaal zo verschillend en ook voor een goede gezondheid spelen deze factoren een rol. Hoe kun je nagaan of een 80-jarige net zo snel kan genezen als een 30-jarige? Is het wel zo gezond voor iedereen om te sporten?

Belangrijke kenmerken van de vijf elementen

Een Chinese geneesheer zoekt zijn verklaring door te kijken naar de natuur en probeert de symptomen te koppelen aan natuurverschijnselen om zo ziektes te interpreteren. 

Het Vijf elementenmodel is een cyclus van deze natuurverschijnselen, een model dat constant in beweging is. In het model kun je alles plaatsen wat aan beweging onderhevig is zoals de seizoenen, het etmaal, de smaken, de organen, voeding, enz. Er zijn veel aspecten die aan de Vijf elementen verbonden kunnen worden. Zie onderstaand schema. Dit schema geeft weer hoe alles met elkaar verbonden is. Dit is een typische denkwijze uit het oude China. Microkosmos en de macrokosmos worden aan elkaar gekoppeld, zodat alles met elkaar in evenwicht is. Alles staat onder invloed van het Qi, de levensenergie. De Qi houdt het hele schema in balans.

Overzichtstabel van de vijf fasen

Vanuit deze visie kijkt de TCM-voeding naar de kenmerken van het aarde-, metaal-, water-, hout- en vuurelement met de bijpassende organen:

Echter: de voedselsamenstelling in China afgestemd op de gemiddelde chinees ("Han"). De Chinese samenstelling van voeding past bij veel mensen goed, voor sommige mensen is het echter niet optimaal. Voor ons in Europa wijken de individuele voedingsbehoeften echter vaak af van de Chinese voedingsleer! In Europa zijn er veel verschillende volkeren en allerlei gemengde stofwisselingstypen, dus het is noodzakelijk om daar rekening mee te houden. 

Bij de Leer van de stofwisselingstypen is de belangrijkste vraag welke verhouding van vet, eiwit en koolhydraten het meest geschikt is voor elk type en welke voedingsmiddelen moeten worden gegeten om aan de nutriëntenbehoefte te voldoen.